Spis treści
Cel opracowania................................................................................... 7
Pożyczki wadliwe ................................................................................ 11
Przykład I ........................................................................................... 12
Podsumowanie przykładu I............................................................. 20
Przykład II........................................................................................... 34
Podsumowanie przykładu II.................................................................. 53
Przykład III................................................................................... 56
Co z kredytem hipotecznym ............................................................... 60
Co w prawie piszczy? .......................................................................... 63
Wzory pism ......................................................................................... 66
Cel opracowania
Zanim przejdę do merytorycznej analizy tematu, chciałbym zaznaczyć, że każdy może wygrać spór z pożyczkodawcą. Prawo, które dzisiaj obowiązuje, chroni konsumenta na tyle szeroko, że pożyczkobiorca nie może pozostawać bierny wszędzie tam, gdzie dostrzega nadużycia po stronie podmiotów udzielających pożyczek.
Konsument powinien uważnie czytać zawieraną umowę. Ponadto podpisana umowa, a następnie wszelkie otrzymane od pożyczkodawcy dokumenty powinny zostać zachowane. Do absolutnego minimum staranności należy zaliczyć odbieranie korespondencji pocztowej, w tym bezwzględne podejmowanie przesyłek poleconych i ich dokładna analiza. Jeśli spłata pożyczki dokonywana jest gotówkowo, trzeba bezwzględnie gromadzić wszelkie dowody wpłaty.
W celu zabezpieczenia swoich interesów każdy pożyczkobiorca- -konsument powinien:
• uważnie przeczytać zawieraną umowę (umowy zawierają niekiedy błędy lub niedozwolone klauzule, które mogą być podstawą skutecznej obrony naruszonych praw konsumenta);
• zachować wszelkie otrzymane od pożyczkodawcy dokumenty (konsument powinien w dowolnym czasie mieć możliwość weryfikacji podpisanych umów; ponadto prawo wymaga przekazania pożyczkobiorcy nie tylko dokumentu umowy pożyczki, lecz także innych dokumentów, np. formularza informacyjnego, zatem na każdym etapie działania trzeba mieć możliwość weryfikacji umowy);
8 JAK WYGRAĆ Z PARABANKIEM
• odbierać korespondencję pocztową, w tym bezwzględnie podejmować przesyłki polecone (nieodebranie i nieudzielenie czasami nawet krótkiej odpowiedzi na otrzymane pismo może prowadzić do negatywnych konsekwencji, a w szczególności spowodować uprawomocnienie się niekorzystnego dla pożyczkobiorcy orzeczenia/nakazu zapłaty i brak możliwości dalszej obrony);
• gromadzić wszelkie dowody wpłaty, co szczególnie dotyczy sytuacji, w których umowa spłacana jest gotówkowo (w sporze z pożyczkodawcą to pożyczkobiorca-konsument powinien wykazać, jakich spłat dokonał).
Celem tego opracowania jest poprawienie świadomości prawnej osób zaciągających pożyczki oraz w dalszej kolejności przekazanie skutecznych metod obrony ich praw. Nie chodzi tu o to, by nauczyć zainteresowanych trudnej sztuki prowadzenia sprawy przed sądem, lecz o uświadomienie, jak powinna wyglądać umowa pożyczki zgodna z prawem, na czym polega sedno sporu z pożyczkodawcą, a także jakie kroki prawne należy podjąć, aby w zgodzie z prawem zaprzestać spłaty wadliwej pożyczki.
Opracowanie sporządzone zostało z ograniczeniem terminologii prawniczej. Koncentruje się ono na zagadnieniach podstawowych bez nadmiernego opisywania kwestii pośrednio związanych z tą problematyką. Pomijam definiowanie nawet takich podstawowych pojęć jak umowa pożyczki czy instytucja pożyczkowa. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że zasady tu opisane są odpowiednie do zastosowania wszędzie tam, gdzie konsument zaciąga wadliwą pożyczkę, a pożyczkodawcą jest przedsiębiorca.
Wadliwą pożyczką (w rozumieniu niniejszego opracowania) jest taka umowa pożyczki, która nie spełnia wymogów prawnych, w szczególności wymogów określonych ustawą o kredycie konsumenckim (w tym nie zawiera wszystkich elementów przewidzianych prawem).
CEL OPRACOWANIA 9
W opracowaniu do minimum ograniczę własne wnioski, ponieważ (w mojej ocenie) odpowiednia konkluzja nasuwa się sama po analizie konkretnych umów i konkretnych spraw sądowych. Temat niniejszej pracy opieram na zagadnieniach praktycznych, a niektóre z poruszonych problemów znane są głównie pożyczkobiorcom.
Przed przystąpieniem do sporządzenia opracowania sporo czasu zajęło mi podjęcie decyzji, jak w najprostszych słowach i najkrócej przedstawić skuteczne sposoby obrony w omawianych przeze mnie sprawach. Proszę mi uwierzyć, że nie jest to wcale takie proste.
Chciałbym, aby to opracowanie było zrozumiałe dla każdego czytelnika i aby odpowiednie wnioski mógł z niego wyciągnąć każdy pożyczkobiorca.
Metody tu opisane służą zatrzymaniu kosztownej obsługi pożyczek niezgodnych z prawem oraz w dalszej kolejności (jeśli firma pożyczkowa złoży do sądu pozew o zapłatę) mogą pomóc w uzyskaniu korzystnego orzeczenia w takim procesie.
Opracowanie kierowane jest głównie do osób zadłużonych w parabankach, ponieważ zdarza się, że wzory umów stosowane przez te podmioty obarczone są wadami prawnymi. Dostrzeżenie tych wad (oraz oprotestowanie pożyczki w odpowiedni sposób) pozwala uniknąć spłaty wysokich kosztów związanych z zawarciem umowy. Jeśli wady takie znajdziemy w umowach zawartych z bankami, zasady działania tu nakreślone można stosować także w odniesieniu do zobowiązań bankowych.
Od kilku lat jako adwokat zajmuję się problematyką umów kredytowych, w tym problematyką umów zawieranych z konsumentami. W swojej praktyce analizowałem setki umów pożyczek i mogę stwierdzić, że w dużej części umowy te były wadliwe. Najczęściej spotykane wady poddaję analizie w dalszej części.
Jednocześnie chcę wyraźnie podkreślić, że opracowanie to koncentruję na umowach raczej standardowych, tj. takich,
10 JAK WYGRAĆ Z PARABANKIEM
z których na pierwszy rzut oka nie wynika, że obarczone są wadami. Nie poddaję szerszej analizie umów jednoznacznie nieprawidłowych, np. takich, gdzie koszty umowy zawieranej na co najmniej rok są realnie bardzo wysokie (np. w skali roku zdecydowanie przekraczają kwotę wypłaconego kapitału). Przykładami takich umów będę się posiłkował jedynie w celach porównawczych.
Dla uproszczenia analizy problemu wszelkie niedociągnięcia, braki, wady takich umów będą w dalszej części opracowania ogólnie określane jako wady. Podobnie dla uproszczenia wszelkie podmioty, które udzielają pożyczek, będę tu najczęściej nazywał pożyczkodawcami, a osoby zaciągające zobowiązania – pożyczkobiorcami. Celowo odchodzę od terminologii wierzyciel – dłużnik, gdyż określenie „dłużnik” nabrało w powszechnym języku znaczenia pejoratywnego. W opracowaniu tym będę na ogół mówić zatem o pożyczce oraz o stronach umowy pożyczki, tj. pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy.
Ponadto – co ważne – opisane zasady stosuje się przede wszystkim do umów pożyczek, w których pożyczkobiorca występuje jako konsument (pożyczkobiorca nie prowadzi działalności gospodarczej, zaciągana pożyczka nie jest uzyskiwana na cel związany z działalnością gospodarczą). Aktualny limit kwotowy takiej umowy to 255 550 zł sumy pożyczanej.
W praktyce zetknąłem się z wieloma sprawami, w których pożyczkobiorcom udało się uniknąć spłaty wysokich kosztów wadliwych pożyczek. Ponadto znaczna część tych spraw (jeśli trafiły do sądu z powództwa pożyczkodawcy) została ostatecznie wygrana przez moich klientów. W ocenie osób zapożyczonych sprawy te były najczęściej nie do wygrania. Zasady, na jakich oparto korzystne rozstrzygnięcia, nie wynikały z zastosowania kruczków prawnych, lecz z wykrycia w umowach pożyczek wad (czasami wad oczywistych) i umiejętnego podniesienia tego wobec pożyczkodawcy, a następnie w sądzie.
Pożyczki wadliwe
Wymogi prawne, którym powinny odpowiadać pożyczki konsumenckie, zostały precyzyjnie zapisane w ustawie o kredycie konsumenckim. Ustawa ta określa bardzo rygorystyczne skutki braku stosowania tych wymogów (głównie chodzi o art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim), przy czym trzeba podkreślić, że aktualnie wśród osób zadłużonych świadomość prawna, że takie obostrzenia funkcjonują, jest praktycznie zerowa.
Aby nadać temu opracowaniu bardzo praktyczny wymiar, skoncentruję się na konkretnych sprawach, które prowadziłem w imieniu pożyczkobiorców. Mowa jest nie tylko o prawdziwych sprawach sądowych (najczęściej wygranych), ale także (i niestety) o konkretnych osobach (moich klientach), które z poważnych powodów zaciągnęły jedną, drugą, a następnie kolejne pożyczki i znalazły się przez to w bardzo trudnym położeniu nie tylko majątkowych, ale także osobistym.
W niniejszym opracowaniu opiszę w możliwe najprostszy sposób historie trzech moich klientów. Nie chciałbym, aby zostało to odebrane jako beletrystyka, ale czuję potrzebę zaznaczenia w tym miejscu, że w każdej w tych historii przyczyną problemów finansowych była poważna choroba osoby najbliżej. Każdy z tych klientów jest osobą dobrze wykształconą i inteligentną.
Jednocześnie chcę podkreślić, że absolutnie nie oceniam negatywnie uregulowanej prawnie działalności firm pożyczkowych. Nie chciałbym, aby zamieszczone poniżej przykłady zostały odebrane jako opis batalii dobrych pożyczkobiorców ze złymi pożyczkodawcami. Nie taki jest cel tego opracowania. Osobiście uważam, że
12 JAK WYGRAĆ Z PARABANKIEM
w dobrze funkcjonującej gospodarce działalność firm pożyczkowych jest niezbędna. Firmy te uzupełniają niedobory wynikające z braku możliwości uzyskania finansowania w bankach, a kapitał, który od nich płynie, jest jak tlen dla łapiącego zadyszkę. Na szczęście aktualnie większość takich podmiotów przestrzega standardów prawnych.
