SPIS TREŚCI
1 – ABC.........................................................................................................5
2 – ARES.......................................................................................................8
3 – BABA JAGA.............................................................................................10
4 – BACZNOŚĆ.............................................................................................13
5 – BARCIN–PIECHCIN..................................................................................14
6 – BERI-BERI .............................................................................................16
7 – BEZRUCH................................................................................................17
8 – BŁONWIT................................................................................................22
9 – BOLID ....................................................................................................24
10 – BUKIET .................................................................................................27
11 – CIOCA BLABLATOWA .............................................................................29
12 – DAMA....................................................................................................32
13 – DO SYTA...............................................................................................33
14 – DO ZGRYZIENIA....................................................................................37
15 – DOBRY UCZYNEK...................................................................................39
16 – DROBNE................................................................................................41
17 – DWUCZŁONOWE....................................................................................42
18 – ESY-FLORESY ........................................................................................45
19 – EWA I TOMEK........................................................................................46
20 – FAUX PAS..............................................................................................49
21 – FOYER ..................................................................................................50
22 – GESTAPO...............................................................................................52
23 – GNAT.....................................................................................................54
24 – GOL ......................................................................................................55
25 – GUSTAW................................................................................................59
26 – KANAŁ....................................................................................................60
27 – KATASTROFA .........................................................................................63
28 – KCHCH, KCHCH, KCHCH…........................................................................65
29 – KOBYŁKA................................................................................................66
30 – KOTEK ...................................................................................................69
31 – KRA… KRA…...........................................................................................70
32 – KUCHCIK ...............................................................................................71
33 – KUZYNIE.................................................................................................75
34 – LOŃKA....................................................................................................78
35 – LŚNIĄCA ................................................................................................81
36 – LUBA......................................................................................................83
37 – LUDWISIA ..............................................................................................86
38 – LUSTERKO..............................................................................................87
39 – MAGIA SŁOWA........................................................................................90
40 – MAKA......................................................................................................92
41 – MARSYLIANKA.........................................................................................95
42 – MARYŚKA................................................................................................96
43 – MASELNICZKA.........................................................................................99
44 – MAT.......................................................................................................101
45 – MILENKA................................................................................................103
46 – MOJA KLASA ..........................................................................................106
47 – OBRAZKOWO-DZIEWIĄTKOWA................................................................107
48 – OFICER .................................................................................................108
49 – OPADANIE LIŚCIEM ...............................................................................110
50 – OPERACJA..............................................................................................113
51 – OPŁACA SIĘ............................................................................................115
52 – PAPILOTY...............................................................................................117
53 – PIŻAMKOWA...........................................................................................118
54 – PLAYBOY................................................................................................119
55 – PŁASKOKOPIE ........................................................................................121
56 – POCZYTAM, POCZYTAM… .......................................................................123
57 – POD KOZŁAMI.........................................................................................125
58 – POD WIATR............................................................................................128
59 – POGRZEB ..............................................................................................130
60 – PONURA LIBACJA....................................................................................132
61 – POPIS....................................................................................................134
62 – POPŁOCH ..............................................................................................135
63 – PPŁK......................................................................................................137
64 – PREZENTUJ BROŃ ..................................................................................138
65 – PRZYSTANKERSI.....................................................................................141
66 – PUSIA....................................................................................................142
67 – RATUU… ...............................................................................................144
68 – ROZJAZDY..............................................................................................147
69 – RZUCILI.................................................................................................152
70 – SERWACY ..............................................................................................154
71 – SKUWKA.................................................................................................157
72 – SŁAWA...................................................................................................159
73 – SOK........................................................................................................162
74 – STATUT..................................................................................................165
75 – SZKOLNY MEDYK ....................................................................................166
76 – SZUKANY PRZESIADKOWY.......................................................................168
77 – TA I TAMTA STRONA ..............................................................................170
78 – TAK WYPADŁO .......................................................................................172
79 – TANCERECZKA........................................................................................174
80 – TATRA....................................................................................................176
81 – TAXI ......................................................................................................179
82 – TORTURY ..............................................................................................180
83 – TRUSIE..................................................................................................182
84 – TRZEBA BYŁO ........................................................................................184
85 – TRZĘSAWISKO........................................................................................184
86 – TRZYSTA PIĘĆDZIESIĄT..........................................................................187
87 – UMM, UMMM, UM….................................................................................188
88 – W PSIE...................................................................................................190
89 – W TAKIM RAZIE… ..................................................................................192
90 – WARIAT.................................................................................................193
91 – WIĄZANKA.............................................................................................196
92 – WINDA...................................................................................................197
93 – WYCHODEK ...........................................................................................200
94 – ZENIA....................................................................................................203
95 – ZGRZYT..................................................................................................205
96 – ZIELONY WIATR.....................................................................................210
97 – ZMORA ..................................................................................................212
98 – ZMYWANIE I SUSZENIE...........................................................................214
99 – ZORBA...................................................................................................215
100 – ZORCIA................................................................................................218
101 – ZZA WĘGŁA..........................................................................................222
102 – ŻERCA..................................................................................................226
1 – ABC
Po straszliwej drugiej wojnie światowej, zakończonej pokazami w Hiroszimie i Nagasaki, nastała zimna wojna. Był to okres rywalizacji ideologicznej, politycznej i militarnej dwóch bloków: kapitalistycznego i komunistycznego. Towarzyszył mu wyścig gospodarczy, kosmiczny i zbrojeń. Zwykłego mieszkańca globu epatowano najnowszymi zdobyczami w tej ostatniej dziedzinie.
– Teraz mamy – mówiono – bomby dziesięć, sto, tysiąc razy większe od tych, które spadły na Hiroszimę i Nagasaki.
Większość ludzi nie interesowała się tą tematyką. Obezwładniał ich ten wysiłek ludzkości zmierzający w dziwnym kierunku. Ale nie wszystkich. Niektórych temat ciekawił. Jeszcze innych pasjonował. Maksymilian Krzywiec należał do entuzjastów tej tematyki. Interesował się najdrobniejszymi szczegółami rozwoju broni masowego rażenia, broni jak
6 POPIS
się mówiło wtedy ABC: atomowej, biologicznej i chemicznej. Wiedza Maksymiliana Krzywca była naprawdę imponująca. Skąd ją czerpał – nie wiadomo. Kręciła go ta tematyka. Kręciła go spektakularność, zwłaszcza broni atomowej, ten grzyb po wybuchu i ten ogrom zniszczeń. Chciałoby się powiedzieć żartobliwie, że znał całe abc broni ABC. Całe abc, dalej żartobliwie, od „a” do „z”. Był alfą i omegą w tej dziedzinie.
Te zajęcia obejmowały dwie godziny lekcyjne. Żołnierze spodziewali się, że pierwsza godzina może być w znacznej części poświęcona odpytywaniu. I tak się w istocie stało.
– Kanonier Krzywiec.
– Tak jest, obywatelu majorze!
– Prosimy na środek. Będziecie odpowiadać.
Stawił się. Padło pytanie:
– Co wiecie o broni ABC?
Jajor Żyrsko lepiej trafić nie mógł. Wezwany do odpowiedzi mówił płynnie, docierał w swym wywodzie do takich szczegółów, że – to było widać – zdumiał pytającego. Zdumienie z czasem przeszło w obezwładnienie. Do tego stopnia, że jajor nie był w stanie w żaden sposób zareagować. I nie reagował. Najwyraźniej nie zdarzyło się to jeszcze w jego długiej pracy nad szkoleniem żołnierzy. Potoki słów płynęły z ust kanoniera. Zdawały się nieskończone. Z czasem stan jajora uległ pogłębieniu. Obezwładnienie ustąpiło pod naporem osłupienia, które malowało się teraz na twarzy jajora. Już – tak się zdawało – nie wiedział, o czym mówi kanonier. Tego najwyraźniej
1 – ABC 7
było za wiele, bo osłupienie zaczęło stopniowo zmieniać się w irytację. Do jajora dotarło najwidoczniej, że kanonier przerósł wiedzą jego samego. To niedopuszczalne. Widać było, że z każdym nowym potokiem słów irytacja jajora rosła. W końcu przeszła we wściekłość. Na szczęście nie wybuchową. Ale tak by się niechybnie skończyło, gdyby nie fakt, że kanonier wyczerpał temat i zakończył odpowiedź. Żołnierze na sali pochowali głowy w ramionach. Nastała cisza. Jajor nie wypowiedział żadnego słowa.
– Siadajcie – rozkazał. Wpisał ocenę do dziennika.
– A teraz poprosimy… – zawiesił głos. – Kanonier Poprawniec.
– Tak jest, obywatelu majorze – padły z ust kanoniera standardowe słowa.
– To samo pytanie. Co wiecie o broni ABC?
Kanonier Minimilian Poprawniec, mimo wcześniejszej wypowiedzi kolegi na ten sam temat, nie bardzo potrafił sklecić coś sensownego. Dukał. Mówił nieskładnie. Poszczególne kwestie były poprzerywane długimi pauzami. Najwyraźniej oczekiwał już od pytającego jakiejś reakcji umożliwiającej mu zakończenie odpowiedzi. Tak się w istocie stało.
– Dziękuję. Siadajcie. – Wpisał ocenę do dziennika.
Zakończył odpytywanie. Zajął się teraz przewidzianym planem wykładem. W końcu zakończył pierwszą godzinę zajęć. Opuścił salę. Zostawił jednak, czego nigdy nie robił, dziennik na katedrze. Żołnierze przy drzwiach wejściowych
8 POPIS
natychmiast ustawili, na wszelki wypadek, czujkę, podczas gdy inni, w tym najbardziej zainteresowani, postanowili zajrzeć do dziennika.
Krzywiec otrzymał ocenę niedostateczną. Poprawniec zaś bardzo dobrą.
– To pomyłka – pomyśleli.
Nikt tej pomyłki nie próbował prostować, bo to pomyłka nie była. To była kara za wyjście przed szereg.
2 – ARES
Dawno, dawno temu, kilkadziesiąt kilometrów za betonową metropolią, za lasami, za górkami w upalny nie do wytrzymania letni dzień wypoczywamy na działce. Szukamy pomysłu na ochłodzenie. Jest!
Wsiadamy na rowery. Ja, moje dzieci, dziewczynka i chłopiec, i wnuczka zaprzyjaźnionych z nami państwa, chuda, pająkowata, w wieku mojej córeczki Kaśka. Zabiera się z nami Ares, pies Kaśki. Był wielkości większego lisa. To porównanie służące opisaniu jego wielkości wypadło proroczo, o czym Czytający mają się dopiero dowiedzieć.
2 – ARES 9
Sierść miał długą, białą, z plamami koloru kawy z mlekiem. Bardzo pogodny. Do wszystkich nastawiony przymilnie. Także do inwentarza, jaki mieli na działce babcia i dziadek Kaśki. Czasy nie były za wesołe. W sklepach oprócz octu nie było niczego. Ten inwentarz to króliki, które czasem, i kury, które zawsze po działce biegały wolno. Grzeczny, łagodny Ares nie wiedział, co to smycz. Żadne ekscesy się go nie imały, pilnował się opiekunów. Był posłuszny. Nie było z nim żadnych problemów. Z oczu i pyska Aresa emanowały łagodność, dobroć, niewinność nieomal.
Jedziemy nad stawy. To było w czasach, kiedy wszystko było nasze. Stawy hodowlane, dziś szczelnie ogrodzone, miały dać nam ochłodę. Stawy są za wsią, do której mamy jakieś dwa kilometry. Jedziemy szosą. Ares kołuje radośnie, jest a to za nami, a to znów przed nami. Dojeżdżamy do wsi. Ares nieco się wysforował.
Wbiegł nagle do pierwszej zagrody i narobił rabanu. Gdakały wszystkie kury. Nigdy w życiu nie widziałem kur tak wysoko fruwających. Na podwórzu zapanowała w ułamku sekundy pierzasta zamieć. Pies był głuchy na nawoływania. Gospodarze, którzy wybiegli na podwórze, nie szczędzili mnie, jedynemu dorosłemu, słów najwyższego oburzenia. Na nic zdały się moje wyjaśnienia. Sytuację dało się jakoś, z mozołem i nie od razu, opanować. Udało się jakoś załagodzić, bo szczęściem strat, jeśli nie liczyć pierza, nie było.
10 POPIS
Tak poznaliśmy prawdziwego Aresa. A znak był. Zlekceważyliśmy go. Ares, wtedy o tym nie myśleliśmy, to przecież bóg wrzawy bitewnej. Nieprzypadkowo więc pies na kury.
3 – BABA JAGA
Był, bo już nie żyje, o pokolenie od nas starszy. Mieszkał w pobliżu. Często się widywaliśmy, zawsze zamieniając słowo, czasem prowadząc dłuższe rozmowy, wymieniając poglądy na tematy bieżące. Parę razy dziennie przemierzał ulicę, przy której mieszkamy, spacerując ze swoją wyżlicą – Dorą. Często go widywaliśmy przez okno. Bardzo miły człowiek. Przedwojenny inteligent. Bardzo miły i bardzo dobry. Tę sukę wziął z jakiegoś schroniska. Była po wypadku samochodowym. Ułomna. Miała trudne do opisania zaburzenia widzenia i – najwyraźniej – jakieś skomplikowane zaburzenia neurologiczne. Objawiało się to w ten sposób, że napotkawszy – nierozpoznaną ułomnym wzrokiem i innymi zmysłami – przeszkodę, trąciwszy ją pyskiem, przesterowywała się. Chodziła przepokracznie tyłem. Następne przesterowanie następowało po trąceniu kolejnej przeszkody zadem. Wyglądało to, nie bez
3 – BABA JAGA 11
zadumy nad smutnym jej losem, prześmiesznie. Są teraz takie mechaniczne zabawki, które tak się zachowują po każdorazowym napotkaniu przeszkody. Pan Zenek, bo tak miał na imię przedwojenny inteligent, z Dorą wrośli w krajobraz okolicy. Obraz widziany przez okno bez niego i Dory był niekompletny. Ułomność Dory, pod kontrolą pana Zenka, spowszedniała nam, nie patrzeliśmy na nią jak na wielkie nieszczęście. Znajomość nasza nie osiągnęła większej zażyłości. Taką zażyłość osiągnęła z naszymi znajomymi z sąsiedztwa. Bawiąc kiedyś na przyjęciu u nich, spotkaliśmy, pośród innych gości, pana Zenka. To było bardzo sympatyczne spotkanie. Pan Zenek był sam. Wszyscy pozostali byli jakby w komplecie, podwójnie – płciowo rzecz biorąc, a pan Zenek sam. Ciekawość zbytnio nas nie zżerała. Do samotności pana Zenka przyzwyczailiśmy się, przywykliśmy. Ale, jak to w sąsiedztwie bywa, w końcu dowiedzieliśmy się, że oczywiście żonę ma. Z nią córkę. Na nasze pytanie skierowane do znajomych, tych, co to byli z nim w bliższej zażyłości, uzyskaliśmy odpowiedź, że owszem ma, ale się z nią nie pokazuje. Nie nagabywaliśmy sąsiadów. Taktownie nie rozwijaliśmy tematu. Jak już wspomniałem, ciekawość nas nie zżerała.
Aż pewnego razu pomknąłem na jednej nodze na pocztę, miałem na niej coś do załatwienia, spieszyłem się, ale nie tak znów bardzo. Po odejściu od okienka całkiem niespodzianie dosłownie wpadłem na pana Zenka. Był z żoną. Padło szybkie:
– Dzień dobry. Moja żona.
12 POPIS
Przywitałem się i teraz naprawdę się spieszyłem. Nie było bowiem sposobu, żeby utrzymać reakcję w jakichś ryzach, nie było sposobu na utrzymanie reakcji na wodzy jakiegoś taktu. To było przecież spotkanie z autentyczną Babą Jagą. Rekwizyt – miotła – nie był tu wcale do identyfikacji potrzebny. To jest nie do opisania. Dotychczas sądziłem, że te bajkowe Baby-Jagi mają urodę, wróć, źle powiedziane, nieurodę będącą wytworem wyobraźni, i to wybujałej, przesadnej, dającej w konsekwencji obraz przerysowany. Nigdy nie pomyślałem, nie brałem w ogóle pod uwagę, że ktoś o takiej nieurodzie może, poza bajkami oczywiście, istnieć. To mogła być o pięknym wnętrzu kobieta, ale natura, podobno wszystkim jednaka, w tym egzemplarzu wyraźnie zawiodła. Głowa z profilu miała kształt księżycowego sierpa. W tej sierpowej wklęsłości, zapadniętej twarzy migotały jak węgielki dwa czarne bez wyrazu ślepka, osadzone jakby za blisko. Nos garbaty, duży mieścił się całkowicie, mimo że duży, w tej sierpowej wklęsłości. Wreszcie usta – wąskie, w pomarszczonej zapadłości ściągnięte w ciup. Takie usta są najgorsze. Znamionują najgorsze charaktery. Przed damami z takimi ustami ostrzegano mnie, zawsze przypominano, że najgorsze są dupouste.
Los Dory bez pana Zenka byłby trudny do opisania. Bóg, los czy traf, w zależności od światopoglądu, niejednokrotnie się w życiu o tym przekonywałem, tak sprawami kieruje, że schodzimy z tego świata we właściwej kolejności, wtedy oczywiście, gdy ta kolejność jest ważna. Dora zgasła pierwsza.
3 – BABA JAGA 13
Napełniło to pana Zenka wielkim smutkiem. Kolejnego pieska nie planował, bo wiedział, że go już nie przeżyje. Mówił odtąd, że teraz kolej na niego. Mylił się. Dość niespodziewanie, błyskawicznie na jakiegoś potwornego raka narządów rodnych zmarła jego baba-jaga. Przestał się pokazywać. Nie trwało długo, jak przypadkowo dowiedzieliśmy się, że i on nie żyje.
4 – BACZNOŚĆ
Przewiny nie pamiętam. Ukarana została cała kompania. Za karę mieliśmy po zajęciach chodzić dookoła baraku, w którego kancelarii pracował nasz dowódca. Przed jego oknem miało być i było:
– BACZNOŚĆ, salut iiiii NA PRAWO PATRZ!
Robiliśmy już któreś tam okrążenie. We wszystkich szeregach trwała, niczym w Dolinie Krzemowej, intensywna burza mózgów. Myślenie ma przyszłość. Efekt jest zawsze.
– BACZNOŚĆ, salut iiiii NA PRAWO PATRZ!
Za oknem dowódcy stopniowe wyciszanie kroków i… Dyslokacja całej kompanii pod oknem, na drugą stronę. Teraz z zegarkiem w ręku odpoczynek, równy czasowi przemarszu
14 POPIS
wokół baraku, zysk z burzy, jak to nazwałem, mózgów. Po przerwie formowanie szyku, stopniowe zwiększanie głośności kroków, przed oknem komenda:
– BACZNOŚĆ, salut iiiii NA PRAWO PATRZ!
Wyciszanie… dyslokacja…
Na początku były jakieś drobne, nieskutkujące jednak katastrofą, niedociągnięcia. A potem…
A potem wszystko szło, szło i poszło jak z płatka. Dyscyplina, w tym wypadku samodyscyplina, nie do osiągnięcia w żadnych warunkach przez naszego dowódcę. Wszystko wykonywane było zgodnie z regulaminem.
5 – BARCIN–PIECHCIN
W Barcinie była gospoda, obskurna, innych wtedy nie było, w której, nie zawsze, czasami, można się było napić piwa. Kuflowego. W pobliskim Piechcinie też była, a jakże, gospoda, w której czasami, nie zawsze, też można się było napić piwa. I też kuflowego. Można się było napić takiego samego piwa z takiego samego kufla zarówno w Barcinie, jak i w Piechcinie. Wszystkie kufle w całym kraju wyglądały tak samo.
5 – BARCIN–PIECHCIN 15
Różniły się tylko, to oczywiste, położeniem ucha dla piwoszy praworęcznych po prawej stronie kufla i konsekwentnie po lewej dla mańkutów. Pochodziły z jednej wszechkrajowej Centralnej Huty Kufla Gruboszklanego.
To było w czasach, kiedy wszyscy byliśmy milionerami. Piwo w Barcinie kosztowało dwanaście milionów, tyle samo co w Piechcinie. Cenę piwa jednakową w całym kraju ustalało biuro polityczne jedynej wtedy partii. Ale już wysokość zastawu za kufel wymknęła się wszechwładzy wyżej wymienionego politbiura. I tak zastaw za kufel w Barcinie wynosił dwa miliony, tymczasem w Piechcinie trzy.
Po pewnym czasie tak się jakoś porobiło, że w Barcinie trzeba było czekać, aż któryś z wytwornych – w gumiakach – gości, innych wtedy nie było, skończy pić i zwolni następnemu spragnionemu kufel. W Piechcinie tymczasem sytuacja taka nie występowała, przeciwnie – wyraźna była jakby nadpodaż (słowo w ówczesnej ekonomii zupełnie nieznane) kufli.
Myślano, jak sprawie zaradzić. W końcu doszło do sytuacji, że w Barcinie nie było ani jednego kufla. Tego już było za wiele. Zebrała się rada najwyższa miejscowości i nic nie ustaliła. Dopiero wspólne posiedzenie obu rad najwyższych obu sąsiadujących miejscowości, na posiedzeniu wyjazdowym w osadzie położonej w połowie odległości między miejscowościami, ustaliło, że różnica w zastawie za kufel między Piechcinem a Barcinem jest za ten niedopuszczalny chaos odpowiedzialna.
16 POPIS
W kraju, w którym – zdawało się – nie działały żadne prawa ekonomiczne, one działały. W wyniku ich działania wszystkie kufle przewędrowały z Barcina do Piechcina.
6 – BERI-BERI
To była nasza ulubiona zabawa na Studium Wojskowym. Parodią wojaka ludowych sił zbrojnych był student-żołnierz beri-beri.
– Kanonier taki to a taki, wystąp!
Oczywiście poza wzrokiem, pożal się Boże, kadry. Prawa ręka z wyprostowanym palcem serdecznym, pozostałe pozginane, każdy inaczej, w chorobliwym skurczu, prawa noga wysunięta i przekrzywiona do wewnątrz, sztywna, mozolnie pokonuje z lewą dostawianą – do wysuniętej – centymetr za centymetrem drogę. Wszystkie kończyny w pseudokoordynacji wspomaganej intensywną pracą języka i ruchami głową. Wyśmiewaliśmy w ten sposób musztrę, używając obrazu straszliwego kalectwa.
Mundurowe wygłupy znalazły i cywilne zastosowanie. Idę z kolegą. Spieszymy się. Nim weszliśmy na jezdnię, zrobiło się żółte, zaraz potem czerwone. Kolega natychmiast
7 – BEZRUCH 17
przedzierzgnięty w beri-beri na czerwonym przy mojej pomocy pokonuje zebrę. Centymetr za centymetrem. Cały ruch na ulicy, z konieczności, a także współczucia, zamarł. Gdy dotarliśmy na drugą stronę ulicy, kolega błyskawicznie ozdrowiał. Biegnąc, skręcaliśmy się ze śmiechu.
7 – BEZRUCH
Dziś wielkie przeżycie. Koncert w filharmonii. Filharmonia znajduje się w tej odbudowanej części zgwałconego, a potem zamordowanego miasta, która zachowała dawną, przedwojenną zwartość zabudowy.
Musimy wyjechać wcześniej. O miejsce parkingowe może być trudno. Mkniemy szeroką, wielopasmową arterią przelotową. Na niej jest bezwzględny zakaz zatrzymywania się i postoju. Przestrzeń pokonujemy w zawrotnym tempie. Już prawie jesteśmy na miejscu. Mamy dużo, bardzo dużo czasu. Teraz trzeba tylko zaparkować. Tylko!
Skręcamy w uliczkę, przy której jest filharmonia. Już z wjazdem w tę uliczkę mamy problemy. Gęsto. Jakoś się udało. Tłok w uliczce niemiłosierny. Uliczka jednokierunkowa. Po prawej
18 POPIS
i lewej rząd zaparkowanych, niektórych – to widać – z trudem, samochodów. Posuwamy się centymetr za centymetrem. Rozglądamy na boki. Wypatrujemy wolnego miejsca.
Po prawej dość duży parking przed domem handlowym. Utkany misternie. Po lewej drugi, bardzo drogi, przy samej filharmonii. Nad wjazdem bramowy, ruchomy świetlny napis: „Miejsc parkingowych brak”.
Jedziemy dalej. Dalej centymetr za centymetrem. Pojawia się niepokój. Mijamy filharmonię. Tu nie ma żadnych szans na postój.
Skręcamy w prawo. Przymusowo. Zgodnie z prawem o ruchu drogowym. Ruchu… Bezruchu drogowym. W dalszym ciągu „jedziemy” w szpalerze poustawianych po lewej i prawej stronie uliczki samochodów. Mamy jeszcze dużo czasu. Zastanawiamy się, co robić. Najpierw musimy się z tego kotła wydostać. Z każdą chwilą jednak niepokój narasta, bo głównie stoimy.
Spojrzałem na zegarek. Minęło już chyba ze dwadzieścia minut, jak jesteśmy w tym drogowym bezruchu. Teraz zatrzymaliśmy się na czas dłuższy. Nie wytrzymuję. Wysiadam. Staję przy otwartych drzwiach samochodu. Wspinam się jeszcze na jego próg. Próbuję z góry niejako ocenić sytuację. Czerwona od świateł samochodów ulica zabita całkowicie aż do zakrętu, za zakrętem pewnie to samo. W każdym samochodzie siedzi jedna osoba, rzadko dwie. A samochody nawet nierzadko jedno- czy dwuosobowe. Między samochodami przemykają
7 – BEZRUCH 19
ludzie. W niezgodzie z prawem. Pasy zawalone samochodami. Między nimi z trudem przepychają się rowerzyści. Motocykliści grzecznie czekają pośród gęstwiny samochodów. Wykorzystują każdą okazję, każdą lukę, by się nieco przesunąć.
Wsiadam. W radiu krótkie informacje, podawane w zawrotnym, nerwowym tempie:
– Wzrost gospodarczy przyspiesza. – Wskaźnik optymizmu rośnie. – Złoty się umacnia. – Choroby psychiczne plagą. – Gigakorek na Autostradzie Słońca.
Przeplatane reklamami:
– Wydając, oszczędzasz. – Superpromocje. – Megawyprzedaże. – Hiperokazje.
W tle szybsze od serca pobudzające, tępe rytmy.
– Azjatycka restauracja europejska zaprasza. – Ujemny przyrost naturalny.
Ujemny, ale jednak… przyrost.
Narasta niepokój. Pojawia się chęć uwolnienia się z tej matni. Straszne jest to uczucie, klaustrofobiczne. Nie można się zdenerwować i ze złości porzucić samochód, pójść sobie, nie można eksplodować.
„Jezioro Bodeńskie” Stanisława Dygata mi się przypomniało. Pokłócił się maszynista z palaczem. Zatrzymali pociąg. Poszli w pole użyć ręcznych argumentów.
Tego nie można zrobić, bo to siałoby jeszcze większe problemy. Trzeba cierpieć. Nastrój dnia, świąteczny ze względu na koncert, pryska.
20 POPIS
– Idź chociaż ty.
– Nie, może ci się na coś przydam.
W czasie rozmowy przejechaliśmy może dziesięć centymetrów. Stoimy. Zderzak w zderzak. Ruszyło się troszkę. Pojawiła się nadzieja. Za chwilę słabnie. Znów to samo. Wszyscy poirytowani. Ktoś zaczął trąbić. Odpowiedziało mu kilka klaksonów. Ktoś inny miga światłami. Prawdziwe piekło. Tak wygląda prawdziwe piekło.
Gdy zdawało się, że jesteśmy na rozpaczy dnie, coś drgnęło. Poruszamy się już teraz skokami dziesięciocentymetrowymi, przyspieszamy, zakręt, jeszcze trochę, a będzie poszerzenie ulicy do dwóch pasów. Jest. Powoli się wydostajemy. Wciąż szukamy miejsca do zaparkowania.
Stoimy pod sygnalizatorem. To czerwone na nim trwa, zdaje się, wiecznie. Jest zielone. Nareszcie. Prędko. Przeskakujemy przez skrzyżowanie. Trzymamy się prawej. Teraz jedziemy wolno. Wciąż szukamy miejsca do zaparkowania.
– Która godzina?
– Spokojnie.
Miejsca nie znaleźliśmy, już jesteśmy daleko od filharmonii. Rezygnujemy z szukania. Robimy wielkie koło, by być bliżej filharmonii. W pewnym miejscu zrezygnowani decydujemy się na zaparkowanie. Tu. Dalej nie jedziemy.
Wyskakujemy z samochodu. Zamykamy go. Biegniemy do przystanku autobusowego, bo właśnie mija nas autobus. Już ma włączone światła stopu, już się zatrzymuje na przystanku.
7 – BEZRUCH 21
Mamy autobus, co za szczęście. Zdążymy? Ja przyspieszam. Przesadnie długo wsiadam, by odwlec odjazd autobusu i pomóc zdążyć mojej pani. Jest. Uff!
Jedziemy. Szybka analiza, gdzie musimy wysiąść. Jeden przystanek, drugi… Na trzecim.
Wysiadamy. Mamy kawałek do filharmonii. Rozpinamy i luzujemy szaliki. Gorąco. Jesteśmy spoceni. Rękawiczki trzymamy w rękach. Wpadamy do filharmonii.
– Do szatni. Szybko. Masz bilety. Która strona?
– Dobrze. Prędko.
Obsługująca drzwi właśnie je zamyka. Na sali przygasają światła. Już po ciemku szukamy swoich miejsc. Przepraszamy wszystkich przepuszczających nas, mijanych w rzędzie. Nareszcie siadamy. Chusteczka. Ocieramy pot z czoła. Oddechy jeszcze przyspieszone. Stygniemy, ale tylko fizycznie. Rozedrganie wewnętrzne nie puszcza do końca koncertu.
Samochód jako narzędzie służące praktycznie jednemu człowiekowi do sprawnego przemieszczania się jest całkowicie skompromitowany. Potrzebuje dwóch miejsc parkingowych. Jednego stałego do warowania na swojego właściciela i drugiego w miejscu docelowym. Ta organizacja transportu jest zaprzeczeniem racjonalizmu, obraża człowieka jako rzekomo istotę myślącą.
